I. ĐẠI CƯƠNG

Thoát vị  đĩa đệm (TVĐĐ) là tình trạng dịch  chuyển chỗ  của nhân nhầy đĩa đệm vượt quá giới hạn sinh lý của vòng xơ, gây nên sự  chèn ép các thành phần  lân cận (tủy sống, các rễ  thần kinh…). Biểu hiện chính là đau thắt lưng và hạn chế  vận động vùng cột sống và các biểu hiện chèn ép vùng các rễ  thần kinh tương ứng. Có nhiều phương pháp phẫu thuật điều trị  thoát vị  đĩa đệm. Ngày nay, xu thế  mổ  ít xâm lấn, để  giảm số  ngày điều trị  nội trú, hậu phẫu nhẹ  nhàng, ít biến chứng.

II. CHỈ ĐỊNH

-  TVĐĐ  cột sống thắt lưng (CSTL)  có dấu hiệu  chèn ép  thần kinh điều trị nội khoa không kết quả

-  Chỉ  định mổ  cấp cứu với những trường hợp TVĐĐ CSTL có hội chứng đuôi ngựa, liệt thần kinh tiến triển

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Có các nguyên nhân gây chèn ép tủy hoặc rễ  không do thoát vị  đĩa đệm như: cốt hóa dây chằng dọc sau, phì đại mấu khớp, dày dây chằng vàng, các bệnh lý tủy không do chèn ép tủy do thoát vị đĩa đệm

- Có các bệnh lý ung thư hay lao

- Kèm các bệnh lý mạn tính nặng (suy gan, suy thận).

- Người bệnhTVĐĐ cột sống quá lo lắng, lo âu, trầm cảm

- Người bệnhkhông có biểu hiện chèn ép rễ  thần kinh, mặc dù trên phim Cộng hưởng từ  (CHT)  rất rõ chèn ép, hoặc lâm sàng và hình  ảnh  CHT  không tương đồng.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người bệnh và người nhà:  được giải thích các nguy cơ, biến chứng trong và sau mổ. Người bệnh: vệ sinh, thụt tháo, bỏ hết nhẫn, hoa tai...

2. Dụng cụ: Máy C-arm, kính vi phẫu, khoan mài, dụng cụ phẫu thuật chuyên khoa.

3. Hồ sơ: đầy đủ theo quy định

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

- Gây mê nội khí quản hoặc gây tê tủy sống

- Tư thế  nằm sấp, chân thấp giúp cho cột sống thắt lưng gấp, điều này sẽ làm rộng khe liên cung sau. Tư thế quỳ cũng giúp cho ổ bụng được tự do và làm giảm chảy máu trong mổ.

- Đặt gối ở vùng háng và gai chậu để bảo vệ nhánh thần kinh bì đùi ngoài.

- Đánh dấu đường rạch da, đường giữa liên gai sau, tương ứng vùng mổ.

- Sát trùng da bằng thuốc sát trùng iot hữu cơ.

- Trải toan vô khuẩn.

- Kiểm tra vị trí đĩa đệm dưới màn tăng sáng trong mổ (C-arm).

- Rạch da vùng đã được đánh dấu, bộc lộ cân cơ cạnh sống.

- Mở cửa sổ xương bằng Kerrison hoặc khoan mài.

- Lắp và sử dụng hệ thống kính hiển vi phẫu thuật.

- Cắt dây chằng vàng bằng Kerrison hoặc Curet có góc. Dây chằng vàng có thể  lấy bỏ hoặc để lại sau khi lấy thoát vị như một vách ngăn chống hiện tượng hình thành sẹo sau này với rễ thần kinh.

- Dùng thăm rễ đánh giá, xác định vị trí thoát vị, kích thước khối thoát vị, tương quan của khối thoát vị với rễ thần kinh. Xác định vị trí rễ, vén rễ thần kinh vào trong, tìm vị trí thoát vị đĩa đệm.

- Cầm máu bằ ng dao điện lưỡng cự c các thành phầ n tổ  chức xung quanh

- Mở đĩa đệm hình chữ thập bằng lưỡi dao nhỏ

- Lấy bỏ khối thoát vị, giải ép rễ thần kinh

- Cầm máu

- Đóng vết mổ theo các lớp giải phẫu

- Trong trường hợp thoát vị lỗ liên hợp hoặc ngoài lỗ liên hợp, có thể sử dụng đường rạch Wiltse.

VI. CHĂM SÓC SAU MỔ

-  Sau mổ  ngày thứ  nhất bắt đầu cho  người bệnh tập ngồi, có sử  dụng áo nẹp. Nếu  người bệnh có liệt cổ  bàn chân, cần tập cho  người bệnh đạp chân để tăng sức cơ của chân.

-  Ngày thứ  hai sau mổ  cho  người bệnh tập đi lại có người đỡ  hoặc nạng chống

- Ngày thứ ba có thể ra viện.

VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

- Tổn thương rễ thần kinh, tổn thương mạch máu, rách màng cứng ...

- Nhiễm trùng vết mổ, chảy máu sau mổ, liệt …