I. ĐẠI CƯƠNG

            Dị vật tủy sống, ống sống là loại thương tổn thường gặp trong thời chiến do đạn bắn, tùy vị trí tổn thương có thể ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân nếu không được cấp cứu kịp thời, nhiều trường hợp gây tổn thương tủy vĩnh viễn sẽ là gánh nặng cho gia đình bệnh nhân và xã hội.

II. CHỈ ĐỊNH

- Dị vật gây tổn thương tủy cấp

- Phim X-quang và Ctscanner có dị vật ngang vị trí tổn thương trên lâm sàng

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

-  Không có chống chỉ địn tuyệt đối

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện: Một phẫu thuật viên chính chuyên khoa và hai phẫu thuật viên phụ.

2. Người bệnh: Được hoàn chỉnh xét nghiệm trước mổ, bệnh có chỉ  định mổ  phù hợp, được nghe giải thích và đồng ý với phương pháp mổ + các biến chứng, rủi ro có thể xảy ra trước, trong và sau mổ.

3. Phương tiện: Hệ  thống C-arm trong mổ, trang thiết bị  phẫu thuật cột sống chuyên dụng, kính vi phẫu, dung dịch keo dán màng tủy.

4. Thời gian dự kiến phẫu thuật: 90- 120 phút

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Tư thế:  Người bệnh  nằm sấp trên bàn mổ  cột sống, được độn phía dưới 2 gai chậu và 2 vai bằng các miếng độn chuyên dụng, đảm bảo bụng tự do.

2. Vô cảm: Mê nội khí quản

3. Kỹ thuật:

-  Rạch rộng theo vết thương, bóc tách cơ cạnh sống ngang vị trí vết thương.

-  Bộc lộ cung sau đoạn cột sống tổn thương

-  Dùng dụng cụ  gặm xương hoặc  khoan mài mở  xương cung sau, bộc lộ rõ vùng tủy sống bị tổn thương

-  Đặt kính vi phẫu, kiểm tra vết thương có gây đứt hoàn toàn tủy sống không

-  Bơm rửa làm sạch tổn thương

-  Khâu phục hồi tổn thương, khâu màng cứng hoặc tạo hình màng cứng bằng cân

-  Cầm máu kỹ.

-  Đặt dẫn lưu, cố định dẫn lưu.

-  Khâu phục hồi vết mổ theo các lơp giải phẫu.

VI. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN

1. Theo dõi:

-  Người bệnh cần nằm bất động trong 1-2 ngày đầu.

-  Sử  dụng kháng sinh, thuốc giảm đau, giãn cơ, chống phù nề, bảo vệ  dạ  dày, truyền dịch.

-  Theo dõi các dấu hiệu lâm sàng cơ bản và đánh giá mức độ  cải thiện của người bệnh so với trước mổ để điều chỉnh phác đồ điều trị.

-  Thay băng vết mổ  cách ngày, rút thông tiểu trong vòng  24h sau mổ, rút dẫn lưu 48h sau mổ.

-  Hướng dẫn người bệnh  cách vận động trên giường ngay sau mổ  và vận động đi lại 48h sau mổ sau khi rút dẫn lưu.

-  Xét nghiệm công thức, sinh hóa máu đánh giá tình trạng phục hồi sau mổ.

-  Mặc áo nẹp cố định cột sống thắt lưng

2. Xử trí tai biến:

-  Theo dõi các chỉ số huyết động trong mổ, mức độ mất máu để điều chỉnh phù hợp.

-  Theo dõi các biến chứng sau mổ: chảy máu, nhiễm trùng thứ  phát sau mổ  để  sớm có điều chỉnh phác đồ điều trị nội khoa...