I. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ 1. Mục đích

Phát hiện kháng thể IgM kháng ký sinh trùng sốt rét trong huyết thanh hoặc huyết tương.

 

2. Nguyên lý

 

Phát hiện kháng thể IgM kháng ký sinh trùng sốt rét dựa trên nguyên lý của kỹ thuật ELISA (miễn dịch gắn enzym) (VD).

 

II. CHUẨN BỊ

 

1. Người thực hiện

 

Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ xét nghiệm

 

Người nhận định và phê duyệt kết quả: Cán bộ xét nghiệm có trình độ đại học hoặc sau đại học về xét nghiệm

 

2. Phương tiện, hóa chất

 

Phương tiện, hóa chất như ví dụ dưới đây hoặc tương đương.

 

2.1.  Trang thiết bị

 

- Dàn máy ELISA

 

- Máy ly tâm thường.

 

- Tủ lạnh 2^°C - 8^°C

 

- Tủ âm sâu (- 20^°C hoặc - 70^°C) (nếu có)

 

- Micropipette đơn kênh thể tích từ 10µl đến 1000µl.

 

- Bộ pipetman 8 kênh (nếu có)

 

2.2. Dụng cụ, hóa chất và vật tư tiêu hao

 

Thực hiện xét nghiệm 04 mẫu/lần.

 

STT	Chi phí hóa chất, vật tư tiêu hao
1	Bông
2	Dây garô
3	Cồn
4	Bơm kim tiêm
5	Panh
6	Khay đựng bệnh phẩm

 

7	Hộp vận chuyển bệnh phẩm
8	Tube đựng bệnh phẩm
9	Sinh phẩm chẩn đoán
10	Khấu hao sinh phẩm cho chạy chứng và kiểm
	tra chất lượng
11	Chứng ngoại kiểm âm (nếu có)
12	Chứng ngoại kiểm dương (nếu có)
13	Ngoại kiểm (nếu có)*
14	Nước cất
15	Đầu côn 1000 µl
16	Đầu côn 200 µl
17	Giấy thấm
18	Giấy xét nghiệm
19	Sổ lưu kết quả xét nghiệm
20	Bút viết kính
21	Bút bi
22	Mũ
23	Khẩu trang
24	Găng tay
25	Găng tay xử lý dụng cụ
26	Quần áo bảo hộ
27	Dung dịch nước rửa tay
28	Cồn sát trùng tay nhanh
29	Dung dịch khử trùng
30	Khăn lau tay

 

 

 

 

3. Bệnh phẩm

 

Huyết thanh hoặc huyết tương.

 

4. Phiếu xét nghiệm

 

Điền đầy đủ thông tin theo mẫu yêu cầu

 

III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất được ví dụ ở trên.

 

1. Lấy bệnh phẩm

 

Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh

 

Từ chối những bệnh phẩm không đạt yêu cầu.

 

2. Tiến hành kỹ thuật:

Các bước	Xét nghiệm định tính ký sinh trùng sốt rét
2.1	Để sinh phẩm cần dùng ở nhiệt độ phòng 30 phút trước khi làm
	xét nghiệm
2.2	Đánh số, sắp xếp bệnh phẩm và viết sơ đồ theo thứ tự.
2.3	Chuẩn bị dung dịch rửa
2.4	Chuẩn bị phức hợp miễn dịch
2.5	Lấy đủ số giếng cần dùng và đặt vào giá.
2.6	Pha loãng bệnh phẩm
2.7	Nhỏ chứng và mẫu huyết thanh người bệnh đã pha loãng
2.8	Đậy tấm và ủ ở 370C trong 45 phút
2.9	Rửa phiến nhựa theo hướng dẫn của quy trình.
2.10	Nhỏ chất cộng hợp vào mỗi giếng
2.11	Đậy tấm và ủ ở 370C trong 45 phút
2.12	Rửa phiến nhựa
2.13	Nhỏ dung dịch hiện màu vào mỗi giếng
2.14	Ủ, không đậy tấm và tránh ánh sáng
2.15	Dừng phản ứng.
2.16	Đọc kết quả ở bước sóng 450 và 620nm.

 

IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

 

1. Điều kiện của phản ứng

 

- OD của giếng trống ≤ 0.150.

 

- OD của mỗi cut-off luôn luôn trong khoảng 25% giá trị trung bình cut-off. Loại bỏ những giá trị không nằm trong khoảng này và tính toán lại giá trị trung bình.

 

- OD của chứng dương ≥ 1,5 x OD cut-off

 

- Tỉ lệ OD chứng âm : OD cut-off < 0.6.

 

- OD cut-off ≥ 0.16.

 

2. Đánh giá theo tiêu chuẩn phòng xét nghiệm

 

Chứng nội kiểm, ngoại kiểm: Đánh giá kết quả dựa trên biểu đồ Levey-Jenning (nếu có)

 

3.  Diễn giải kết quả

 

- Nếu OD của mẫu bệnh phẩm > OD của cut-off: Mẫu bệnh phẩm dương tính với ký sinh trùng sốt rét

- Tính toán tỉ lệ giữa giá trị OD mẫu và OD cut-off.

         Dương tính: nếu tỉ lệ > 1.2

         Nghi ngờ: nếu tỉ lệ nhỏ hơn hoặc lớn hơn 20% OD của cut-off

         Âm tính: nếu tỉ lệ < 0.8

         Nếu kết quả nghi ngờ à làm lại xét nghiệm. Nếu vẫn nghi ngờ à yêu cầu lấy mẫu huyết thanh mới sau 2 – 3 tuần.

V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ

1. Sai sót

Có thể xảy ra hiện tượng âm tính giả hoặc dương tính giả, thông thường do:

          Thực hiện sai các bước trong quy trình hướng dẫn.

          Chứng âm và những mẫu bệnh phẩm âm tính bị nhiễm chéo bởi huyết thanh/ huyết tương có nồng độ kháng thể cao.

          Dung dịch cơ chất bị nhiễm bởi các tác nhân oxid hoá (thuốc tẩy, ion kim loại v.v…).

          Dung dịch dừng phản ứng bị nhiễm bẩn.

2. Xử trí

          Tuân thủ đúng các bước quy trình hướng dẫn của nhà sản xuất và hướng dẫn về độ ổn định hóa chất xét nghiệm trong bộ sinh phẩm sử dụng.

          Kiểm tra và vệ sinh máy rửa thường xuyên trước và sau khi làm xét nghiệm

          Chia hóa chất (chất cộng hợp, dung dịch hiện màu và dừng phản ứng) vào ống nghiệm sạch trước mỗi lần nhỏ.