I. ĐẠI CƯƠNG

Rò dịch não tủy (DNT) là tình trạng dịch não tủy thoát ra ngoài sọ qua lỗ

rách màng nhện, màng cứng và xương sọ; Biểu hiện lâm sàng chính của rò DNT là

chảy DNT qua mũi, thành sau họng, hoặc chảy DNT qua tai. Nguy cơ lớn nhất của

rò DNT là viêm màng não do vi khuẩn chiếm 7- 10% các trường hợp, trong đó tỷ

lệ tử vong do viêm màng não chiếm khoảng 10%. Nguyên nhân chủ yếu là rò dịch

não tuỷ sau chấn thương vỡ nền sọ, ngoài ra rò dịch não tuỷ có thể xảy ra sau phẫu

thuật, rò dịch não tuỷ do bệnh lí nền sọ, não úng thuỷ hoặc rò dịch não tuỷ tự phát.

Phẫu thuật nội soi có thể điều trị hầu hết các tổn thương rò dịch não tuỷ với tỷ lệ

thành công cao.

II. CHẨN ĐOÁN

Bệnh nhân thường thấy có dịch trong chảy ra mũi hoặc chảy xuống họng nuốt có vị mặn

Để chẩn đoán chính sác cần phải chụp Ctscaner sọ não 128 lát dựng hình 3d nền sọ

 

III. ĐIỀU TRỊ

1. Điều trị nội khoa

Dùng kháng sinh qua được hàng rào máu não như phối hợp ceftriazol phối hợp với vancomycin

Dùng thuốc giảm tiết dịch não tủy như acetazolamid

Trong trường hợp rò nhiều có thể đặt dẫn lưu lưng để dẫn lưu bớt dịch não tủy ra ngoài

2. Phẫu thuật

- Rò DNT trên 2 tuần điều trị nội khoa không hết

- Rò DNT có tụ khí nội sọ tiến triển

- Rò dịch vão tuỷ do vết thương xuyên thủng nền sọ.

- Rò DNT khởi phát muộn sau chấn thương hay sau phẫu thuật vì khả năng

tái phát cao.

- Rò DNT và VMN tái phát

- Rò dịch não tủy tự phát

- Rò dịch não tuỷ có tổn thương xương nền sọ nặng gây thoạt vị não.

Chống chỉ định

- Lỗ rò ½ trước xoang trán

- Rò dịch não tuỷ qua tai

 

IV. TIÊN LƯỢNG,  TAI BIẾN

- Tụ máu nội sọ: biến chứng hay gặp đối với đường mở sọ, ít gặp trong phẫu

thuật nội soi qua đường mũi. Nguyên nhân có thể chảy máu từ xương sọ, màng

cứng, xoang tĩnh mạch, nhu mô não dập trong quá trình bóc tách gây chảy máu.

Sau mổ xuất hiện các triệu chứng bất thường như tăng áp lực nội sọ, suy giảm tri

giác, hôn mê, co giật, liệt nửa người, giãn đồng tử bên tổn thương. Cần phát hiện

sớm bằng cách chụp CT sọ kiểm tra và phẫu thuật lấy máu tụ cấp cứu nếu có chỉ

định.

- Nhiễm trùng: viêm màng não, áp xe não: xuất hiện muộn, biểu hiện bằng

các triệu chứng nhiễm trùng và tăng áp lực trong sọ. Cần chọc dịch não tuỷ xét

nghiệm và cấy vi khuẩn khi có nghi ngờ và điều trị kháng sinh theo phác đồ viêm

màng não ngay khi có chẩn đoán. Trong trường hợp áp xe não cần chọc hút ổ áp

xe, cấy mủ tìm vi khuẩn.

- Rò dịch não tủy và tụ khí nội sọ tái phát: Có nhiều nguyên nhân gây rò dịch

não tuỷ tái phát: không thấy lỗ rò, vá không hết hoặc bỏ sót, người bệnh ho, tăng áp

lực nội sọ làm trôi mảnh ghép. Cần điều trị tiếp theo nguyên tắc điều trị nội khoa

như nguyên tắc ở trên. Cần sớm tìm lại đường rò và phẫu thuật thuật lại để xử trí

triệt để.

- Mất ngửi do tổn thương thần kinh khứu giác: là biến chứng gặp nhiều sau

mổ rò dịch não tuỷ, đặc biệt là đường mổ mở sọ trán 2 bên (30 -50%). Đường mổ

nội soi qua mũi ít gặp biến chứng mất ngửi hơn (3- 5%). Khi đã gặp biến chứng

mất ngừi gần như không có khả năng hồi phục triệu chứng.

- Các biến chứng khác: Giãn não thất, nhiễm trùng vết mổ, viêm mũi xoang,

chảy máu mũi…

 

 

V. PHÒNG BỆNH

Cần kiểm tra những bệnh nhân chấn thương sọ não có vỡ nền sọ để xử trí kịp thời